Er zijn veel zaden die je gewoon op de grond strooit en die binnen no time uitgroeien tot een mooi kiemplantje. Daar is weinig speciaals voor nodig, maar dat is zeker niet bij ieder zaadje het geval. Er zijn ook wat zaden waarbij we moeten kijken naar de natuurlijke omstandigheden waarbij zaden pas kunnen kiemen en die moeten we proberen na te bootsen als we willen dat het zaad gaat kiemen. Zo zijn er lichtkiemers, donkerkiemers en stratificatie (koudekiemers) en scarificatie (beschadigen van zaadhuls).
Lichtkiemers
De naam lichtkiemer zegt het eigenlijk al. De zaden hebben licht nodig om te kunnen kiemen. Een bekend voorbeeld in de moestuin is sla. Slazaad begraaf je dus niet onder de grond maar leg je op de grond. Sommige lichtkiemers kunnen een heel dun laagje zand (1-3mm) wel verdragen omdat hier nog voldoende licht doorkomt maar over het algemeen leg je lichtkiemers gewoon op de zaaigrond. Zorg er voor dat het zaad goed vochtig blijft. Dat kan bijvoorbeeld door het gebruik van een kapje over je zaaitray of door een propagator te gebruiken.
Donkerkiemers
De meeste zaden in de moestuin zijn donkerkiemers. Je begraaft deze zaden onder een laagje grond waardoor ze afgeschermd worden van licht. In het donker ontkiemen ze en wanneer de wortel wat ontwikkeld is groeit het kiemplantje door de bodem naar het licht toe. De stelregel is dat het zaad even diep onder de grond wordt begraven als dat het zaad hoog/breed is. Een tuinboon van 2 cm mag dus ook 2 cm onder grond. Zaden van rode biet die maar 3-4mm groot zijn liggen dus maar net onder het oppervlak.
Koudekiemers
Zeker wanneer je naast je moestuin ook nog veel eenjarige bloemen in de tuin zaait zal je deze term vaker tegenkomen. Koudekiemers moeten gestratificeerd worden. Dit betekend dat voordat ze kiemen ze een koude periode nodig hebben, een grote temperatuurwisseling.
In de natuur maakt een plant een zaadje, dit is vaak aan het eind van de zomer als bloemen zijn uitgebloeid. Maar wanneer dat zaad op de grond valt in de herfst is het niet handig dat het zaad al direct gaat kiemen. Het jonge plantje zou in de winter doodvriezen. Het zaad wacht dus eerst de koude periode van de winter af. Wanneer de aarde dan weer opwarmt is dit het seintje dat het voorjaar begint en het zaad mag gaan kiemen.
Wanneer je echter zaad koopt is dat aan het eind van de zomer geoogst en in een zakje gegaan. Dit heeft geen koudeperiode gehad omdat het ergens binnen in het zakje zat. Deze zaden moet je dus eerst zelf een koudeperiode geven voordat het zaad zal kiemen. Dit kan door de zaden al in de herfst te voorzaaien. Je kan echter ook na de winter zaaien maar dan moet het zaad een tijdje de koelkast in om de koudeperiode te simuleren. Soms moet je deze koude periode zelfs een aantal maal herhalen voordat het zaad gaat kiemen. Wanneer zaad een koudekiemer is dan zal het altijd op de verpakking staan.
Scarificatie
Scarificatie komt niet vaak voor in de moestuin. Er zijn een enkele bloemen die er makkelijker door kiemen maar het is niet altijd noodzakelijk. Bij scarificatie maak je letterlijk een scar of litteken op het zaad. Sommige zaden hebben een dikke beschermlaag om zich heen. Deze beschermt het zaad in de natuur of zorgt er voor dat zaden pas later kiemen. Deze beschermlaag wordt door organisme in en op de bodem langzaam afgebroken waardoor er na een tijdje water het zaad in kan en het zaad kan kiemen. Maar wij willen helemaal niet wachten tot deze beschermlaag is afgebroken. Daarom gaan we zelf aan de slag om deze laag af te breken. Ieder zaad is anders dus volg vooral de instructies op het zakje wanneer dit nodig is. Vaak wordt het litteken gemaakt met schuurpapier maar soms is zelfs een vijl of hamer nodig. Maar deze extreme zijn vooral bij speciale boomsoorten nodig. Maar zoals ik in de eerste zin al aangaf is deze methode in de moes- en bloementuin maar zelden nodig.
