Waarom (bij)voeren van vogels in de winter niet zo'n goed idee is

Disclaimer: Dit is mijn mening over het (bij)voeren van vogels. Dit stukje is niet bedoeld om bedrijven of organisaties in een slecht daglicht te zetten maar om jou als lezer mee te nemen in mijn hoofd en wellicht ga je na het lezen van dit stuk anders denken over het (bij)voeren van vogels in de winter.

Het bijvoeren van vogels is elk jaar weer een hot topic. Eigenlijk wel raar dat tot een jaar of 20 geleden het gehele jaar bijvoeren van vogels echt niet kon volgens de vogelbescherming maar dat ze opeens overstag gingen toen ze een overeenkomst sloten met Vivara. Een Nederlands bedrijf wat onder andere vogelvoer verkoopt. Deze overeenkomst ontstond natuurlijk niet zomaar, er zit namelijk een geschiedenis achter.

Het bijvoeren van vogels is in de VS en Groot-Brittanië echt een ding. Daar zijn hele winkels ingericht met vogelvoer en anderen leuke hebbedingetjes. Er wordt dus heel veel geld aan verdient. In Engeland heeft de Engelse vogelbescherming, de Royal Society for the Protecion of Bird (RSPB) dus ook al lang geleden een overeenkomst gesloten met het grootste vogelvoerbedrijf in dat land namelijk CJ Wildlife. En laat CJ Wildlife nou het moederbedrijf van Vivara zijn en de RSPB het zusterbedrijf van onze Nederlandse vogelbescherming.

Citaat uit Trouw, 24-01-2004

Jan Thomassen, directeur van Vivara, onderdeel van CJ WildBird Foods Nederland in Venray, beseft dat er mensen zijn die hun neus ophalen voor de overeenkomst die Vogelbescherming met zijn firma heeft gesloten. ,,Tuurlijk is het commercieel, maar het uitgangspunt blijft dat het allemaal goed voor de vogels moet zijn. Wij hebben al langer contacten met Vogelbescherming, doordat wij ook nestkasten en voederhuisjes verkopen. Vogelbescherming krijgt een percentage van de opbrengst.''

De opbrengsten voor de vogelbescherming waarover in dit stukje word gesproken waren in het eerste jaar al niet mis. Ze kregen dat jaar namelijk 2,5 procent van de winkelprijs. Maarliefst 26.000 euro.

Ik wil met dit artikel zeker niet zeggen dat noch de vogelbescherming noch Vivara geen goede dingen doen. De nestkastjes die Vivara aanbied, top! Koop er zeker een paar want dit bevorderd de biodiversiteit wel degelijk. Ook de vogelbescherming doet geweldige projecten voor vogels. Maar deze zakelijke overeenkomst doet mij toch een beetje denken dat de vogelbescherming niet wil bijten in de hand die hen voed.

Er zijn verschillende voorbeelden waarom het bijvoeren van vogels slecht is en ik heb er zelf ook een zeer sterk biologisch gevoel bij. Wanneer eenden en ganzen in een koude winter worden bijgevoerd met bijvoorbeeld brood omdat mensen het zielig vinden stijgt in de zomer het aantal doden eenden en ganzen door botulisme aanzienlijk. Brood is geen natuurlijk voedsel voor deze dieren en dus slecht. Nu zal je misschien denken, ja dat wist ik al wel. Maar weet je ook dat er een onderzoek gepubliceerd is in de Journal of Avian Biology over het hoog aantal afwijkende spermacellen bij vinken die zonnebloemzaad gevoerd kregen via het vogelvoer wat wij ze aanbieden.

In de natuur zijn er in de winter geen zonnebloemzaden om te eten. Echter bestaat ons vogelvoer vaak wel uit zonnebloempitten en bijvoorbeeld pinda’s. De zonnebloempitten bevatten een hoog gehalte omega-6 vetten en linolzuur. Wat de celmembranen van spermacellen aan kan tasten. Wanneer deze vogel zich in het voorjaar weer voortplant produceert deze dus zwakke of zieke nakomelingen. Dit onderzoeksresultaat is in 2019 gepubliceerd en stelt ook dat er meer onderzoek nodig is naar de dramatische bijeffecten van het bijvoeren van vogels. Maar als onze vogelbeschermingen lekker geld verdienen aan datzelfde vogelvoer, waarom zou je dan een onderzoek  dat kan uitwijzen dat dit vogelvoer schadelijk is bekostigen.

Verder vind ik het zelf nog een lastige kwestie omdat ik vind dat je zwakke individuen van een vogelsoort de winter doorhelpt en deze zich in het voorjaar kunnen voortplanten wat ook weer zwakkere nakomelingen geeft. Er is een populatie die een gebied in stand kan houden, wordt deze populatie te groot vallen er in een strenge winter dieren af. Zo werkt het nou eenmaal in de natuur. Wanneer je dus gaat bijvoeren creëer je een over-populatie van de ene soort wat consequenties heeft voor anderen soorten. Zo breng je de natuur in nog meer onbalans dan we als mens al doen. Van de zin “vogels hebben het zo zwaar in de winter” krijg ik ook de kriebels. Evolutie heeft er duizenden jaren over gedaan om vogels zo goed mogelijk de winter te laten overleven. Wij als mens gaan dan invullen dat ze zielig zijn en het zwaar hebben.

Het bijvoeren in stedelijk gebied vind ik ook zinloos. “Maar mijn tuin is niet zo groot en natuurlijk en vogels kunnen hier geen voedsel vinden”. Dan kunnen ze dat waarschijnlijk in de zomer ook maar ‘beperkt’. Waar komen deze vogels die je in de winter bijvoert vandaan? Die overleven in de zomer ook op natuurlijke wijze maar dan maakt niemand zich druk om ze. Ze zitten misschien in een natuurgebiedje ergens in de buurt. Daar kunnen ze dan in de winter ook eten vinden. De vogels die in de winter leven op vetbollen en voedersilo’s, hebben in de zomer ook honger, en als jouw tuin dan nog steeds ‘’niet zo groot en natuurlijk is’’ dan hebben ze daar in de zomer ook niet veel te zoeken.

Natuurlijk zijn wij als mens die gebieden steeds kleiner aan het maken en maken wij het die dieren heel lastig, maar om dan onszelf een goed gevoel te geven door wat vogelvoer buiten te zetten, daar koop ik mijn schuldgevoel niet mee af.

Wat je wel kunt doen:

• Een natuur inclusieve tuin
• Veel bloemen die in de winter blijven staan met zaad er in. Dit is een natuurlijke vorm van bijvoeren en is ook nog eens mooi
• Zorg voor veel diversiteit in je tuin
• Laat bladafval en dergelijke liggen, hieronder vinden vogels insecten
• Hang nestkasten op
• Houd je kat wat meer in de gaten (de grootste vijand van wilde vogels in Nederland is nou eenmaal de huiskat)

En tja, als je het gewoon 'leuk' vindt om wat vogels in je tuin te zien eten van je vetbollen in de winter. Helemaal prima. De wereld zal er niet van vergaan. Maar voel je vooral geen held.