Sinds een aantal jaren is het een trend in de tuin wereld om producten met daarin turf te vermijden. Het is slecht voor het milieu en wordt daarom vaak vervangen voor kokosvezels. Maar hoe slecht is turf eigenlijk om te gebruiken in je tuin? En is kokosvezel dan een goed alternatief? Ik leg het je uit in deze blog.
Laat ik eerst beginnen het onderscheid te maken tussen turf (gedroogd veen) en veenmos. Veen is een product wat is gevormd doordat afgestorven planten die onder een laag water heel langzaam verteerd zijn. Normaal breken afgestorven plantmaterialen redelijk snel af doordat er zuurstof aanwezig is en schimmels, bacteriën en het bodemleven hun werk kunnen doen. Onder water is er een zuurstofarm klimaat waardoor de vertering een stuk langzamer gaat en er veen vormt in plaats van compost. Veen heeft in gedroogde eigenschap de naam turf en wordt gebruikt in allerlei tuinproducten zoals potgrond omdat het een goed vocht en voeding vasthouden vermogen heeft. Veenmos is in tegenstelling tot het veen wel een levende plant. Het zijn verschillende soorten mossen die net boven het water uitkomen en groeien op het veen. Dode gedroogde veenmossen kunnen veel water vasthouden en worden ook gebruikt om bodemstructuur te verbeteren.
Turf en veenmos hebben de perfecte eigenschappen om bijvoorbeeld potgrond te verbeteren maar inmiddels horen we ook veel negatieve berichten over turf. Bij het afgraven en gebruik van veen komt namelijk veel CO2 vrij. De machine’s die het veen afgraven stoten CO2 uit, het veenmoeras raakt beschadigd maar ook in het veen zelf zit veel CO2 opgeslagen wat vrijkomt bij het gebruik. Vandaar dat er veel te doen is over de milieu impact en de beschadiging van natuurgebieden die met veenwinning gepaard gaan. Ook wordt vaak het argument aangehaald dat turf een niet-hernieuwbare grondstof is. De vraag is dus: ‘is turf slecht en waar moeten we het dan door vervangen als het slecht blijkt te zijn?’
Ik ben de laatste die zal zeggen dat het winnen en gebruiken van turf geen klimaatimpact en habitat impact heeft. Dat heeft het zeker. Maar dat we de wereld uitputten door het gebruik van veen, nee dat is nog lang niet het geval. Verspreid over de hele wereld hebben we ongeveer 400 miljoen hectare veenmoeras. Van deze 400 miljoen hectare is tot op de dag van vandaag 86% niet verstoord door mensen. 13% van deze oppervlakte wordt gebruikt om landbouw of bosbouw op uit te voeren en de laatste 1% wordt gebruikt om veen af te graven wat je onder andere in onze potgrond vindt maar ook om huizen mee te verwarmen in bijvoorbeeld Finland en Ierland. Maar die 1% is natuurlijk nog steeds 4 miljoen hectare. Een groot oppervlak dus.
Canada is de grootste exporteur van turf en veenmos ter wereld. In Canada bevinden zich 111 miljoen hectare veenmoeras van de 400 miljoen hectare ter wereld. In Canada wordt wereldwijd de meeste turf gewonnen namelijk 1,1 miljoen ton per jaar. Eerder had ik het al over dat turf geen hernieuwbare grondstof was. Maar het overgrote deel veenmoeras in Canada is onaangetast en dit groeit, zij het met maar 1,1mm per jaar, ook gewoon weer aan. De veenlaag in Canada groeit met 20 miljoen ton per jaar terug. We oogsten maar 1,1 miljoen ton. De hoeveelheid veen groeit dus ieder jaar toch nog 18,9 miljoen ton ondanks dat we veel oogsten. Is het dan niet hernieuwbaar wanneer het harder groeit dan dat we het opmaken?
Bij het gebruik van turf worden broeikasgassen uitgestoten, dat staat vast. Om het veen te winnen wordt natuurlijke habitat vernietigd. Ook waar. Er wordt daarom inmiddels driftig gezocht naar vervangers van turf zoals bijvoorbeeld kokosvezel. Maar bij de duurzaamheid van kokosvezel kan je ook een grote vraagteken zetten. Dat lees je hier.
Wanneer je de bodemstructuur in je tuin wilt verbeteren kan je dus beter geen van beide producten nemen maar gewoon compost. Lokaal geproduceerd heeft het een lage impact, het voed de bodem, wat turf en kokosvezel niet doen, en compost verhoogd het water vasthoudend vermogen. Wil je in potten aan de slag dan kom je waarschijnlijk uit bij potgrond. En potgrond zonder turf of kokosvezel vinden is praktisch onmogelijk. Je zult dan zelf een mengsel moeten samenstellen met de grond uit je tuin en dit verrijken met compost, bladaarde of verteerde houtige materialen. Maar zo goed als turf of kokosvezel zal het waarschijnlijk niet worden.
