Worteldoek. Één van die onderwerpen die altijd discussie oproept met betrekking tot moestuinieren. Wij moestuinieren zelf voornamelijk volgens de permacultuur principes en alhoewel het gebruik van worteldoek binnen de permacultuur niet heel gebruikelijk is, zijn wij er toch fan van.
Worteldoek is een geweven doek van kunststof. Het zorgt er voor dat er geen licht meer bij de bodem komt waardoor alle planten er onder sterven. Water loopt er langzaam door en het verstikt de bodem niet (ademend).
Ik ga je vertellen in welke situatie ik het een goed idee vind om worteldoek te gebruiken, maar voordat ik dat ga doen vind ik het belangrijk om twee dingen te vermelden:
- Als je worteldoek gebruikt kies dan voor een doek van minimaal 100 gram per m2. Ga je knippen in het doek? Brandt de randen dan dicht. Anders gaat je doek rafelen en voor je het weet heb je rafels door heel je bodem zitten en krijg je het er niet meer uit.
- Sommige mensen zijn er van overtuigd dat worteldoek gifstoffen afscheidt en vermijden al het plastic compleet. Dat is nobel en als dat voor jou haalbaar is ook heel goed. Maar er zijn ook genoeg mensen die nog spullen gebruiken die gemaakt zijn van polypropeen zoals veel dingen van IKEA en Tupperware. Als jij zo iemand bent dan hoef je je om worteldoek ook niet zo’n zorgen te maken.
Wij hebben zelf geen moeite met het gebruik van worteldoek ook al blijkt achteraf dat het wel degelijks licht giftige stoffen afscheidt. Een deel van onze tuin ligt ook aan een 60 weg en daar zullen ongetwijfeld ook microplastics van banden af komen en fijnstof onze tuin in waaien. Dat wij onze eigen groente, fruit, kruiden en bloemen telen weegt voor ons zwaarder dan alles ‘perfect’ doen.
‘‘Maar Merel, wat bedoel je dan met perfect?’’. Nou. Wij gebruiken worteldoek voornamelijk om stukken grond kaal te maken of te houden, zodat je alleen maar zwarte grond overhoudt. De meeste mensen die volgens de permacultuur principes werken zullen daarvoor karton, compost en heel veel ander organisch mulch materiaal gebruiken, in ieder geval geen worteldoek.
Maargoed, ik zou je vertellen wanneer ik het wel een goed idee vind om worteldoek te gebruiken!
- Als je heel veel grond hebt die je plant klaar wil gaan maken of houden. Onze tuin is 0,5 hectare. Daarvan is een deel pluktuin, een deel moestuin en een deel voedselbos. In theorie zouden we alle kalen grond met organisch mulch materiaal kunnen bedekken in de winter. Bijna de gehele pluktuin is leeg en ook het grootste gedeelte van de moestuin is leeg. Het bespaard ons enorm veel tijd door die bedden af te dekken met worteldoek zodat er geen onkruid in kan waaien en kan ontkiemen. Voor het voedselbos zetten we het anders in, daar willen we de grond plant klaar maken. Ons voedselbos is namelijk aangeplant op een grasveld, en de kruidlaag bouwen we gefaseerd op. Dus we bedekken steeds een X meter met worteldoek, dan wachten we tot al het gras dood is en we een kale zwarte grond over hebben en vervolgens planten we daar de kruidlaag in. Die zwarte grond zou je ook op andere manieren kunnen bereiken, bijvoorbeeld door te freesen (niet fijn voor het bodemleven) of een graszodensnijder te gebruiken (hebben we niet). Deze manier met worteldoek wordt ook gebruikt door de voedselbospionier Martin Crawford.
- Als je weinig tijd of krachten hebt om aan de slag te gaan met karton en ander organisch mulch materiaal. Vroeger had ik hier wellicht nooit over nagedacht. Maar een mens wordt ouder, wijzer en maakt wat mee in zijn leven. Er zijn behoorlijk wat mensen die graag een moestuin willen beginnen maar niet zoveel tijd hebben. Dan kan het best wel overweldigend zijn als je in het begin aan de slag moet met stapels karton (onbedrukt en nietjes vrij) en compost. Ook onkruid onder controle houden op paden en in bedden is best een flinke klus. En dan zijn er ook nog behoorlijk wat mensen die dat fysiek niet kunnen, misschien wel voor 10 minuten maar niet voor één uur. Dan hoef je niet alleen aan opa’s en oma’s te denken, maar ook aan mensen met reuma, fibromyalgie, chronische vermoeidheid enzovoorts. Deze groep mensen raad ik dan ook altijd aan om ook vooral praktisch na te denken over hun (moes)tuin. Wil jij houtsnipper paden? Misschien is het dan niet zo’n slecht idee om daar onder worteldoek te leggen. Dat scheelt een hoop onkruid trekken uit je paden én je houtsnippers zal je veel minder snel hoeven aan te vullen omdat ze niet direct in contact zijn met de bodem.
Een paar maanden geleden had ik via Instagram contact met Marjolein. Zij is chronisch ziek en wilde heel graag moestuinieren maar was ook bang dat het allemaal niet zou gaan lukken. Ze stuurde mij een foto van wat ze had bedacht en wat voor haar super goed werkt!
Moestuin met worteldoek onder de paden en op de bedden. Er zijn gaten gemaakt in het worteldoek waar gewassen uitgeplant kunnen worden.
Ik kan hier dus alleen maar heel blij van worden. Is het mooi? Nee niet perse. Is het opgeruimd en overzichtelijk? Jazeker! Is het onderhoudsarm? Jazeker! Kan deze persoon nu toch genieten van biologische groente uit eigen tuin? Jazeker!
Eindconclusie, laten we dansen in nuance zoals Alain Clark dat schreef! We moeten de kracht van organisch mulch materiaal ter verbetering van het bodemleven niet vergeten. Maar soms kan ook worteldoek als mulch materiaal een uitkomst zijn!
Denk je nu ‘kom maar door met dat worteldoek’….. , ik heb nog een tip voor je! Ik heb jaren gesjouwd met zware stenen om het vast te leggen. Daar werd ik niet heel vrolijk van. Sinds dit jaar gebruik ik vastzet ijzers, in één woord FAN-TAS-TISCH. Je vindt ze hier.
Saskia S.
op 15 Mar 2024