Wortelverbranding: een onverwacht gevolg van overmatig mest en compost gebruik

In deze blog ga ik je wat uitleggen over wortelverbranding. Wortelverbranding heeft alles te maken met de voeding die wij aan planten geven. Voeding is erg belangrijk voor onze planten, maar overmatige voeding kan een plant ook ziek maken of ervoor zorgen dat de wortels verbranden. Wil je wat meer weten over welke voedingsstoffen belangrijk zijn voor planten, lees dan deze blog. In deze blog heb ik het ook over verschillende compostsoorten. Compost is namelijk niet één ding. Wil je daar wat meer over lezen, deze blog komt er in deze dagen aan!

Wortelverbranding

Het verbranden van de wortels kan op verschillende manieren gebeuren. Zo kunnen wortels door hitte verbranden, maar ook chemisch. Het verbranden van wortels door hitte kun je vergelijken met een verbranding door vuur of kokend water op onze huid. Niet erg prettig. Bij een kleine verbranding geeft het vooral wat ongemak en herstelt het zich na verloop van tijd weer, maar een ernstige verbranding kan de dood tot gevolg hebben. Het chemisch verbranden van wortels kan gebeuren door een te hoge concentratie aan voedingsstoffen. Dit kun je vergelijken met accuzuur of zoutzuur op onze huid. Door een te hoge concentratie van bepaalde stoffen raakt het weefsel beschadigd. Wortels kunnen dus op twee verschillende manieren verbranden.

Verbranding door hitte

In de bodem kunnen wortels verbranden omdat de temperatuur zo hoog oploopt dat de wortels afsterven. Het oplopen van de temperatuur in de bodem kan veroorzaakt worden doordat er te veel onverteerd organisch materiaal in de bodem aanwezig is. Onverteerd organisch materiaal vind je normaal vaak in een composthoop. Je hebt vast wel eens een composthoop in de winter gezien waar rook/stoom uit omhoog dwarrelt. Dat komt omdat bij het verteren van het organisch materiaal warmte vrijkomt. De kern van een composthoop kan dan ook makkelijk 60ºC bereiken. Dat de temperatuur zo hoog wordt is heel fijn als je een onkruidvrije composthoop wilt. Door de hoge temperatuur sterven de onkruidzaden in je composthoop en heb je mooie schone compost. Maar deze warmteontwikkeling is minder fijn wanneer je de compost te vroeg gaat gebruiken. Wanneer je compost te vroeg gaat gebruiken bevat deze veel onverteerd materiaal en dat zal verder composteren in of op de bodem. Daardoor zal er, net als in de composthoop, warmte ontstaan. De temperatuur zal waarschijnlijk niet oplopen tot 60ºC, maar voor veel planten is 40ºC al te veel voor hun wortels. Is compost onvoldoende verteerd, dan kan dit ervoor zorgen dat wortels verbranden door een te hoge temperatuur in de bodem.

Chemische verbranding

Chemische verbranding van wortels komt in de natuur niet vaak voor. Het is echt iets wat ontstaat door menselijk toedoen. Wortels verbranden door een te hoge concentratie aan voedingsstoffen. Een plant kan namelijk niet kiezen hoeveel voedingsstoffen hij binnenkrijgt. De wortels nemen water op en alle voeding die daar in zit komt gewoon mee. Omdat er water verbruikt wordt voor fotosynthese en er water verdampt door de bladeren, moet de plant de hele dag water opnemen via zijn wortels. Maar in ieder slokje water zitten ook voedingsstoffen die als het ware geforceerd mee naar binnen komen. Stel je voor dat in ieder glas water dat je drinkt ook direct een 3-gangen maaltijd opgelost is. Dat gaat prima als je 1 glas water drinkt, maar als je na een uurtje weer dorst hebt krijg je ook automatisch weer die 3-gangen maaltijd erbij. Dat houd je niet heel lang vol en dat geldt ook voor de plant. Een overvloed aan voedingsstoffen in de bodem kan de wortels verbranden en is schadelijk voor de plant.

Chemische verbranding komt in de natuur niet snel voor omdat er altijd een balans is in voedingsstoffen. Maar als wij mensen ons ermee gaan bemoeien en bijvoorbeeld heel veel mest gaan aanvoeren of flesjes en zakken met meststoffen gaan gebruiken, dan kunnen wij zorgen voor een overvloed aan voedingsstoffen. Zeker vloeibare meststoffen bevatten ontzettend veel voedingsstoffen. Vandaar dat 1 dopje vloeibare mest vaak opgelost moet worden in 10L water en je dit kan gebruiken voor heel veel planten. Giet je nou die hele fles voedingsstoffen direct op de grond bij je planten omdat je denkt, "hoppa, lekker veel voeding", dan zullen alle wortels verbranden en je planten waarschijnlijk doodgaan. Maar het gevaar op chemische verbranding komt niet alleen van meststoffen uit flesjes en zakjes.

Mestcompost

Dierlijke mest is ontzettend rijk aan voedingsstoffen en wordt door mensen al eeuwen gebruikt om hun bodem voedingsrijker te maken. Maar juist omdat mest zo voedingsrijk is, kan het voor chemische verbranding zorgen. Mest moet daarom ook minimaal 6 maanden composteren om tot een mestcompost te komen die je veilig kunt gebruiken. Zeker de wat oudere moestuiniers gebruiken nog graag verse mest op hun tuin, en het is niet voor niets dat ze dit in november al op de tuin leggen. Zo kan het bodemleven de hele winter aan de slag met de mest, en is het in het voorjaar hopelijk voldoende verteerd om veilig in te kunnen planten. Maar je kunt je voorstellen dat ook het bodemleven niet erg blij is met die grote berg mest die ineens wordt toegevoegd aan de bodem. Ik gebruik dus liever geen dierlijke mest, omdat een overvloed aan voedingsstoffen niet goed is voor de bodem en onze planten. Als je toch dierlijke mest gebruikt, kun je dit het beste composteren op een composthoop zodat je het na een jaar als goed gecomposteerde mestcompost kunt verspreiden over je tuin.

Plantaardige compost

Het gevaar van hitteverbranding bij plantaardige compost besprak ik hierboven al, maar ook plantaardige compost kan chemische verbranding veroorzaken bij wortels. Dit komt echter minder snel voor omdat plantaardige compost over het algemeen veel gebalanceerder is. Wanneer de wortels van planten chemisch verbranden door plantaardige compost, moet je een hele grote hoeveelheid compost toevoegen. Dus bij ieder jaar een paar centimeter compost om de voedingsstoffen in de bodem aan te vullen die het vorige jaar door planten zijn opgebruikt, loop je weinig risico. Maar zorg er dus voor dat je plantaardige compost goed verteerd is zodat er geen hitteverbranding kan ontstaan. Plantaardige compost is vaak al klaar na 2 à 3 maanden, maar wanneer je goed kunt composteren, kan dit proces zelfs nog sneller gaan.

Wil je meer leren over het maken van je eigen compost? Doe dan mee aan onze cursus composteren.